Thành lập lần thứ nhất

Phương diện quân Dự bị thành lập ngày 30 tháng 7 năm 1941 theo chỉ lệnh số 003334 của Bộ tổng tư lệnh tối cao (Stavka) ra ngày ngày 14 tháng 7 về việc tổ chức lại Mặt trận Các tập đoàn quân dự bị đang triển khai trên tuyến phòng thủ Rzhev-Vyazma. Biên chế phương diện quân gồm các tập đoàn quân 24, 28, 29, 30, 31, 32.[1]

Sau đó bổ sung thêm các tập đoàn quân 43, 49, các sư đoàn tăng cường ở Rzhev-Vyazemsky và Spas-Demyansk. Tháng 8-9 năm 1941, các đơn vị của phương diện quân đã loại bỏ chỗ lồi Elninskaya.

Ngày 2 tháng 10 năm 1941, các đơn vị xung kích Đức thuộc Cụm Tập đoàn quân Trung tâm tấn công trên hướng Moskva chống lại lực lượng của phương diện quân (tiếp theo Chiến dịch Typhoon, tiến hành ở hướng Phương diện quân Bryansk hai ngày trước đó, ngày 30 tháng 9). Tuyến phòng thủ của Liên Xô, trước sức mạnh của quân Đức, đã bị phá vỡ đến mức gần như tan rã. Hầu hết lực lượng của phương diện quân Dự bị thiệt hại nặng nề, bị bao vây "cái túi Vyazma".

Ngày 10 tháng 10 năm 1941, theo quyến định của Đại bản doanh, phương diện quân Dự bị bị giải thể.[2] Các đơn vị còn lại của phương diện quân thoát được vây, đã rút lui theo hướng Rzhev, Medyn và Kaluga được sáp nhập vào Phương diện quân Tây dưới sự chỉ huy của Zhukov.

Thành lập lần thứ hai

Phương diện quân Dự bị được tái thành lập vào ngày 12 tháng 3 năm 1943 dựa trên chỉ lệnh số số 30071 của STAVKA ra ngày 11 tháng 3 năm 1943. Biên chế phương diện quân thanh lập trên cơ sở Phương diện quân Bryansk cũ, gồm tập đoàn quân dự bị thứ 2, các tập đoàn quân 24 và 66, và ba quân đoàn xe tăng: Cận vệ 4, 10 và 3.

Tuy nhiên, đến ngày 23 tháng 3 năm 1943, theo chỉ lệnh số 30077 của STAVKA ra ngày 19 tháng 3 năm 1943, phương diện quân Dự bị đổi tên thành Phương diện quân Kursk.

Thành lập lần thứ ba

Ngày 6 tháng 4 năm 1943, Phương diện quân Dự bị lại được tái thành lập theo chỉ thị số 46100 của Bộ Tổng tư lệnh tối cao.[3] Biên chế phương diện quân chủ yếu hình thành từ các đơn vị dự bị trên hướng Voronezh-Kursk, gồm tập đoàn quân dự bị số 2, các tập đoàn quân 24, 46, 47, 53 và 66, tập đoàn quân xe tăng Cận vệ số 5, 6 quân đoàn xe tăng (Cận vệ 1, Cận vệ 2, Cận vệ 4, 3, 8 và 10) và 2 quân đoàn cơ giới (1 và 5).[3]

Ngày 15 tháng 4 năm 1943, theo chỉ thị số 46101 ngày 13 tháng 4 năm 1943 của Đại bản doanh, phương diện quân được chuyển thành Quân khu Thảo nguyên (không lâu sau thì đổi thành Phương diện quân Thảo nguyên).